Sinds het jaar 105 na Christus kennen we een bijzonder alternatief voor perkament: papier. Hoewel het in ons land nu alleen nog met de hand wordt gemaakt in het Openluchtmuseum en op De Middelste Molen in Loenen, waar een stoommachine en waterkracht uit de diepe Veluwse wellen worden gebruikt, begon het verhaal van papier duizenden kilometers verderop, in China.
De Oorsprong van Papier in China
De oude Chinezen gebruikten een mix van water, gestampte bessenvezels, moerbeibast en uitgeplozen touw om papier te maken. Dit mengsel, een soort pulp, werd op een zeef gegoten, waarna het water eruit liep en er een dunne laag papier achterbleef. Dit proces lijkt nog veel op de manier waarop handgeschept papier vandaag de dag wordt gemaakt.
De Zegetocht van Papier door Azië en het Midden-Oosten
Het nieuwe medium verspreidde zich snel vanuit China naar Korea en Japan. De opmars werd verder versneld toen de Arabieren tijdens hun veroveringen papermakers gevangen namen. De Arabieren zagen al snel de waarde van papier en gebruikten het om de werken van grote schrijvers vast te leggen. Bibliotheken schoten als paddenstoelen uit de grond, en tegen het jaar 1.000 bezat de kalief van Caïro maar liefst 150.000 boeken op papier. Ter vergelijking: kloosters in West-Europa hadden op dat moment misschien 150 perkamentrollen.
Papier Bereikt Europa
Via Spanje en Italië bereikte papier uiteindelijk Europa. In de elfde eeuw werd in Játiva, Spanje, het eerste papier gemaakt en in 176 begon ook Fabriano, Italië, met de productie. Toch duurde het nog tot in de zestiende eeuw voordat papier ook in onze streken werd geproduceerd.
Het basisproces van papier maken is sindsdien in wezen hetzelfde gebleven: pulp gemengd met water wordt op een zeef gelegd, gedroogd en verwerkt tot rollen of vellen. Maar moderne machines hebben dit proces drastisch versneld. Tegenwoordig kunnen papiermachines een snelheid bereiken die vergelijkbaar is met die van een auto op de snelweg, en dat over een breedte van wel tien meter!
De Moderne Papierindustrie: Van Romantiek naar Hightech
De papierindustrie is tegenwoordig uitgegroeid tot een geavanceerde hightech sector. Waar het vroeger handwerk en ambacht was, gaat het nu om grootschalige industriële processen. De grootste uitdaging van deze tijd? De toenemende vraag naar hout, mede door het gebruik ervan als biobrandstof. Russische exportheffingen en de stijgende energieprijzen hebben ook invloed op de kosten van papierproductie.
Interessant is dat oud papier nog steeds een belangrijke grondstof is voor krantenpapier, maar ook dat de vraag uit China naar oud papier toeneemt omdat het daar gebruikt wordt voor verpakkingen.
Verplaatsing naar Azië en Latijns-Amerika
Net zoals de oorsprong van papier in China ligt, verschuift de papierindustrie nu opnieuw naar Azië en Latijns-Amerika. Dit komt vooral door de snelle groei van goedkopere grondstoffen, zoals eucalyptusbomen in Latijns-Amerika. Deze bomen groeien snel en leveren hout dat tegen een lagere prijs beschikbaar is.
Duurzaamheid in de Papierindustrie
Toch is er ook goed nieuws: de ‘carbon footprint’ van de papierindustrie is relatief laag. Zo wordt ongeveer 60 procent van de benodigde energie opgewekt met biobrandstoffen, zoals hout- en houtafval. Dit maakt de papierindustrie een van de meest duurzame industriële sectoren van vandaag.
Geef een reactie